CHÂN DUNG NHÀ VĂN

Tặng T. và...

Thằng bạn ngày xưa, giờ là họa sĩ. 

Ngày trước, dân vẽ đói lắm. Hì hục bôi phết, mang tranh đi bán còn bị đồng nát nó chê tấm vải bẩn quá, mất công đem giặt mới dùng được. Nhưng rồi, nó đã có tranh bán, đã xây được nhà...

Về phép, hẹn mình gặp nhau đi, nó rủ ra quán bia. Cái thằng, bao năm qua vẫn không học được thói galant . Hẹn mới chả hò...Thế mà cũng có đứa rước, rõ... bạc phước.


Nó hẹn mình ra quán bia, được bia hơi Hải Xồm đã sang, đằng này ngay đầu ngõ nhà nó. Mình mang theo cây xúc xích hun khói to như cái chầy để làm mồi nhấm. Nghe đâu bẩu dân nhậu nhà mình nó khoái cái này hơn cả nem chua. Thế là mình nghiến răng vác về đến nửa valy. Salami của Hungari, nghe oai hơn Đức vì là hàng... ngoại. Ngoại đến hai lần, lại còn hàng xách tay. 

Mình bảo chủ quán cho mượn cái thớt, rồi quên mất phải đoan trang thùy mị con nhà, cứ thế mắm môi cò kéo bằng con dao cóc cáy đến nửa tiếng mới ngả được cái thỏi Salami ấy ra được một đĩa vun. Có mỗi mình, nó- thằng bạn cũ kỹ, và lão điêu khắc đương kim chồng mình. Nhõn ba đứa, với một chiều hè, bên cái quán cóc liêu xiêu cạnh con hồ xinh xẻo giữa lòng thành phố... Bia Hà nội nhạt như nước lã, thế mà say dúi say dụi.

Mấy đứa lau nhau bên cạnh, nhậu bia với bim bim, mặt mũi búng ra cả lít sữa, nhìn chúng tôi vẻ ngưỡng mộ lắm. Hóa ra chúng đều quen thằng bạn tôi cả, dân nhậu vỉa hè mà. Cùng ngõ, đồng cảnh ngộ... Họa sĩ, càng họa càng bình dân. Chỉ có anh nào họa mà sĩ, mới có cái vẻ bắc bậc xa vời...

Bạn tôi trỏ tôi, khoe, bạn anh đấy, tha hương cầu thực nơi đất khách quê người. Gọi nôm na là Việt Kiều. Mấy đứa trố mắt nhìn tôi. Chắc nó nghĩ Việt kiều phải ngồi chỗ nào đốt tiền cho đất nước thu kiều hối, chứ cái quán cóc ven hồ này, bõ bèn gì. Chúng nó im thít, chả biết tôi dạng gì. Nhưng chắc chắn không thể là Việt kiều. Mà tôi cũng chả dám nhận. Nó mất giá của... mình đi.

Tôi mời chúng nếm Salami. Đứa nào đứa nấy trịnh trọng lấy tay nhón lát xúc xích nham nhở vì dao cùn, kính cẩn như được ăn gan hùm. Vẻ mặt bí hiểm đến nỗi tôi chịu không đoán nổi chúng nghĩ gì. Nhưng khi chúng đồng loạt từ chối lúc tôi mời lần nữa thì tôi cay đắng tự hiểu. Cái món lạp xưởng Tây đến hai lần này chắc không bắt vị bằng mấy lát thịt ươn tẩm gia vị độc, hứng bụi phơi khô mà người ta gọi mĩ miều là thịt bò khô.

Tiệc bụi đang đượm thì có ông bạn phi đến. Win Tầu, mũ bảo hiểm loại trăm nghìn 3 cái, kính lão được buộc cẩn thận bằng sợi dây giầy màu cháo lòng thiu. 
Lão dựng cái xe Win bên cạnh, điệu bộ nâng niu như thể đó là cái SH. Ngồi xuống ngay ngắn bên cạnh chúng tôi, lão lúc ấy mới hỉ hả thả sang bên chân bàn cái túi cói vẫn khư khư nãy giờ. 

- Đây là anh Văn Chương, viết sách. - Họa sĩ bạn tôi giới thiệu ngắn gọn. Dường như cái từ "Viết sách" bị nuốt mất âm hay là bia nó nuốt, tôi không chắc. Nhưng tôi nhìn miệng gã mấp máy, cộng thêm cái điệu bộ lập dị của lão, mà tôi nhất trí với mình, đích thị Văn Chương là nhà văn. Tức là, một người viết văn.

Tôi thề là từ lúc đó, tôi rón rén hẳn. Cái tên Văn Chương nghe đã rất đỗi văn chương, hẳn phải là một tầm cỡ. Biết đâu lại là một Mét. Tôi giấu biệt cái ý định thổ lộ cho bạn tôi, và Văn Chương biết là tôi chưa từng nghe tên lão. Bởi một lẽ bao năm mưu sinh xứ người, Việt kiều rởm tôi hoàn toàn mù tịt với tình hình văn học nước nhà. Ngu gì mà khoe dốt.

Tôi ngồi kính cẩn nghe Văn Chương bàn chuyện văn chương thế sự. Chuyện thâm cung bí sử, chuyện hậu trường bao giờ cũng hấp dẫn hơn chuyện hội trường. Lão càng nói càng vào. Càng uống càng hăng hái một cách duyên dáng. Lão uống vừa phải, ăn nhỏ nhẹ, nói năng nho nhã. Không văng, không lóng. Hoàn toàn không giống phường phàm phu tục tử mà tôi đọc đâu đó mấy nhà văn nữ có mác mỏ viết về đám thợ chữ mới lên. Thế mới biết, cái gì cũng phải mục sở thị. Nhà văn muốn viết phải có thực tế, và độc giả, ngược lại, cũng phải có thực tế mới dòm được cái cận chân dung nhà văn. 

Tôi tranh thủ hưởng cái diễm phúc được diện kiến với một nhà văn bằng xương bằng thịt. Mà nhất là nhà văn ấy, lại là bạn thân của bạn thân. Chứ không à? Cuốn "Chân dung bạn bè" mà lão phóng bút ấy có bài viết về T, bạn tôi.

Xúc động tràn đầy. Tôi ân hận vì món xúc xích hun khói Hungari đã hết. Bia cũng nặng bụng. Văn thì đang được nghe sướng hai lỗ tai. Chiều Hà Nội dường như bớt nóng nực. Gió đu đưa nhè nhẹ mấy tầu lá chuối cạnh cái chòi dựng bên hồ.

Văn Chương lôi cái bị cói bị dúi vào gậm bàn từ lúc nào, móc ra cuốn sách cỡ ngót trăm tờ, trịnh trọng đặt bút ký.

Giây phú ấy trang trọng lắm, thiêng liêng lắm. Không biết hai nguyên thủ quốc gia ký hòa ước lúc ấy nó thế nào, chứ tôi, tôi thề, tôi tiếc hùi hụi, sao mình không vinh dự có người bạn nào cao quý như thế này. Tôi từng được có đứa nhẹ dạ phác chân dung, nặn tượng, mần thơ... thôi thì tân cổ giao duyên đủ cả. Dù lấy nguyên mẫu là tôi, ối kẻ rồi cũng ngậm ngùi ân hận. Vì vẽ xong bức chân dung, có đứa hãi quá chắc đã dám treo. Đó là chưa kể có tên còn bẻ bút thề không bao giờ mon men đến thơ đàn.

Nhưng còn văn, tôi chưa bao giờ được đứa nào nhiệt tình vẽ cho hẳn một Bức chân dung như T, bạn tôi. Tự nhiên, tôi thấy mình bé nhỏ hẳn. Là vì, tôi thấy người khác to nhớn hơn.

T. cầm cuốn sách của Văn Chương ký tặng, vẻ mặt rất khó đoán. Tôi muốn mắng cho thằng bạn chảnh một trận. Phải tôi, tôi nhất định ôm hôn. À không, ôm suông thôi, hôn thì... nhẽ khó. Văn hóa Việt mình, không có những cái ôm xã giao giữa đàn ông và đàn bà, dù là độc giả hay nhà văn cũng thế.

Chợt Văn Chương quay ra tôi phân trần:

- Có mấy trăm cuốn thôi cô. Bỏ tiền túi ra in, tặng bạn bè, coi như cái thú chơi tao nhã của văn chương. 

Tôi gật gù, chả dám bình luận gì. Vâng, quá ư tao nhã, quá ư cao quý.

Rồi, lão lấy ra một cuốn, hỉ hả ký roèn roẹt, trao cho tôi. Rưng rưng, vinh dự, tôi đỡ cả hai tay. Lòng run rẩy nghĩ đến giây phút khoe với cô giúp việc cuốn sách có chữ ký của nhà văn.

- Bỏ tiền ra in sách, bà xã nói quá, phải hứa thu hồi vốn bà mới ứng ra cho mấy nghìn. 

Văn Chương đột nhiên đổi giọng năn nỉ.

- Cô cho anh xin tiền xuất bản được không, gọi là... hoàn lại cái vốn cho mẹ nó ấy mà. Chả giấu gì cô...

Tôi lúng túng, mặt đỏ bừng. Vội móc túi lấy đại nắm tiền đưa cho nhà văn, chẳng biết bao nhiêu. Bên cạnh, bạn tôi, họa sĩ T, Chân dung bè bạn, cũng lục tờ polyme xanh lè nhầu nát đưa cho lão.

-Thôi anh cầm cả, cho các cháu. - T. nói, giọng không âm sắc, y như lúc gã nhận được cuốn sách nhà văn ký tặng ban nãy.

 Văn Chương ôm cái bị cói vẫn còn khá nặng, chụp cái mũ bảo hiểm ba cái một trăm ngàn, hoan hỉ lao vào dòng người chộn rộn mưu sinh.

18.11.2013
____
Thym
P/s. Sau khi đọc xong cái chân dung của T, tôi biết mình sẽ viết chân dung, gọi nôm na là Chân dung vệ đời.
Bởi lẽ cái chân dung mô tả T. ấy, nó lại không hề vẽ lên được một nét nào của bạn tôi...