NGỒI RÌNH VÀ CHỈ TRÍCH, VĂN HÓA CỦA CHÚNG TA!

"Văn hóa Tây thiên về khuyến khích còn văn hóa Việt thiên về chỉ trích".

Cô bạn tôi có cửa hàng bán hoa tươi. Nghề của cô thật thích, ít nhất cũng được ngắm hoa, tiếp xúc với toàn khách hàng tử tế, tôi bảo vậy. Hoa mà lị. Chẳng có ai vác cái mặt như khỉ ăn trầu thuốc đi mua hoa, ngay cả nếu đó là hoa tang. Nghề của bà là nhất, tôi bảo bạn.

Tôi qua cửa hàng nó chơi, vừa ngửi hoa, vừa hóng hớt tý cho qua ngày buồn sướt mướt của mùa thu. Gặp đúng lúc nó đông khách, tôi trổ tài tiếp khách hộ. 

Khách hàng là áo xanh còn rất trẻ, dắt theo một đứa bé lẫm chẫm biết đi.
- Cô mua gì, tôi có thể giúp được không?
- Con gái tôi muốn mua hoa tặng bố nó nhân ngay sinh nhật. - Áo xanh trình bầy, tay chỉ vào đứa trẻ đi còn chưa vững.
Vị khách tý hon chắc đã quen với màn mua hoa này rồi, nó chỉ tay vào bó hoa đỏ chót lòe loẹt trên quầy, mồm bập bẹ: Hoa, hoa.
- Lisa, bó hoa này to quá. Hay là mình lấy bó này? Mẹ nó chỉ tay vào bó hoa bên cạnh. Bó hoa rất đẹp, màu không sặc sỡ bằng, bù lại, giá rất phải chăng. Áo xanh tỏ ra rất sành về hoa.


- Không, không thích!- Con Lisa lắc đầu quầy quậy, tay vẫn trỏ vào bó hoa lòe loẹt mà nó thích.
- Lisa, con thật thấy bó hoa ấy đẹp à? -Mẹ nó cố nài.
Con bé gật cái rụp, quả quyết. 
- Thôi được, nếu con thấy đẹp thì chúng ta sẽ mua. 

Áo xanh nhượng bộ. Lisa kiêu hãnh đi theo mẹ tới quầy tính tiền. Tôi tủm tỉm cười với màn đấu trí của hai mẹ con. Con bé đĩnh đạc, tự tin đến ngạc nhiên ở độ tuổi này. Điều đáng nói là mẹ nó khuyến khích con tự tin, và tôn trọng tuyệt đối quyết định của nó.

Tôi chỉ cho con bé khay kẹo, sau khi nháy mắt như có ý hỏi áo xanh, có được phép cho con bé ăn kẹo không? Mẹ nó gật đầu.
- Chỉ một cái thôi nhé! -Mẹ nó dặn.
 Con bé kiễng chân, nhón một cái kẹo, vẻ tiếc rẻ thèm thuồng lộ rõ. Nhưng mẹ nó kiên quyết: "Một cái thôi, Lisa!" 
- Mẹ chưa nghe con nói câu nào. - Áo xanh nhắc con.
- Cám ơn! -Lisa dõng dạc, mắt vẫn liếc đĩa kẹo. Nhưng nó không mè nheo, mà ngoan ngoãn với định mức chỉ một cái như mẹ nó cho phép. 

Hai mẹ con lõn chõn kéo nhau đi. Tôi thấy lòng ấm áp lạ. Khuyến khích và nguyên tắc, phải chăng điều đó đã hình thành một xu hướng giáo dục cho con trẻ? 

Vừa lúc đó, áo tím cùng con vào. Nói đúng ra, mẹ nó đi thủng thẳng, còn thằng bé lao vào như tên, tay giật lá, miệng tía lia, chân sục sạo khắp nơi khiến quầy hàng nhộn nhạo hẳn lên. 

 -Nhà chị có hoa nào đẹp không?
Tôi đang định tiếp thị một cách cẩn thận, hoa nào đẹp, hoa nào thơm, loại nào rẻ, mua để làm gì, vv và vv, thì cô nàng áo tím đã ỏng eo chê bai. Hết hoa cũ, lại đến hoa xấu. Cô liếc từ cẩm tú cầu sang Lys, với tay sang chậu cúc, lật mớ hoa đồng nội, cặp kính cận dí vào từng cánh hồng như thể vạch lá tìm sâu. 

Tôi còn chưa xong màn tiếp thị thì xoảng, thằng con đã làm rơi cái lọ hoa, nước lênh láng, hoa văng tung tóe. Áo tím bỏ tôi đấy, chạy ra chỗ thằng con đang trố mắt nhìn thành quả của sự phá hoại, miệng rền rĩ:
- Thằng hậu đậu. Đúng là hậu đậu. Mau xin lỗi cô ngay.  
Thằng bé trân trân nhìn tôi, cãi: 
- Tại cái lọ tự rơi chứ!
- Thằng này hư quá. Áo tím làu bàu, kiểu như muốn xí xóa. Miệng mắng át, tay đẩy thằng con ra, coi như xong một việc. 

Tôi ngán ngẩm bảo thằng bé:
- Cháu làm hỏng thì cháu nên nhận. Cô không mắng cháu hậu đậu cũng không bắt đền cháu. Nhưng làm hỏng mà không nhận thì rất không nên. 
- Thằng này nó thế đấy chị ạ. Toàn chối. Giống ai thế không biết! -Mẹ nó lại xoe xóe. Miệng nói, tay vẫn lật mấy bông hoa như người ta chọn cá ươn. 
- Em mua nhiều không? Để chị lấy cho. Hoa mà làm thế nó nát mất em ạ.
-Hoa nhà chị cứ tầu tầu thế nào. -Áo tím vẫn dè bỉu. Ở rất nhiều người, với họ, dè bỉu là một cách chứng tỏ đẳng cấp. Có vẻ điều đó tuyệt đối đúng ở Áo tím.

Cuối cùng, cô nàng rút nhõn một bông hồng bé nhất, mang đến cho tôi. Trong khi đó, thằng bé đã tay bốc lấy một cái kẹo, đút ngay vào túi, tay kia nhón thêm cái nữa.

- Hỏi xin cô chưa? -Mẹ nó nhắc.
- Rồi ạ? -Nó cãi. Tay bóc kẹo, vứt giấy ngay xuống chân. Tay còn lại tranh thủ nhặt thêm cái nữa.
-Nhà mình thiếu gì đâu con. Cứ như chết thèm. Thôi đi về nào. -Mẹ nó kẻ cả.

Tôi nhìn hai mẹ con. Định nói gì nhưng lại thôi.
Tự nhiên thấy hoa không còn đẹp như tôi nghĩ lúc ban đầu nữa.

Hai cách dậy con trong hai gia đình một Đức, một Việt. 
Áo xanh khuyến khích con tự tin, tôn trọng con trong một nguyên tắc nhất định. 
Áo tím không hề có nguyên tắc. Thay vì giáo dục, cô ta chỉ trích, lấp liếm và hợm hĩnh. Cô ta sẽ tạo ra một đứa con như thế.
Nhiều người như cô ta sẽ tạo ra những đứa trẻ giống như thế. Hoặc vô cùng tự ti, hoặc ngược lại.

Tôi nghĩ đến bài viết của NCKD đang hot trên mạng mấy ngày gần đây.

"Văn hóa Tây thiên về khuyến khích còn văn hóa Việt thiên về chỉ trích".

Chúng ta đang chỉ trích NCKD, phải chăng, chúng ta tự mình dẫm vào vòng xoáy của tâm điểm này, văn hóa chỉ trích.

Tôi chỉ viết lại câu chuyện sáng nay ở một cửa hàng hoa. Với hai bà mẹ. 

Áo xanh, người Đức.

Áo tím, người Việt.

Cô là một trong những người Việt nam sống ở Đức, có lẽ đã không ít năm. Và thằng bé mặc dù được sinh ra ở Đức, vẫn chịu ảnh hưởng của lối giáo dục rất Việt.

Người Việt là...

Chết nỗi, tôi cũng lại bắt đầu đang chỉ trích...

Thym 

02112013