PHÒNG TRANH

Mỗi khi có một họa sĩ hăm hở mang tranh đến dự triển lãm, tôi thường có những cảm xúc rất trái ngược. Với một khoản tiền không nhỏ cho một căn phòng khoảng bốn chục mét vuông, họ hồi hộp và trịnh trọng đưa tác phẩm của mình trình diễn với công chúng. Những đứa con tinh thần được bôi đắp bằng cọ và toan, bằng đam mê và đôi khi cả nhọc nhằn cơm áo. Trải qua nhiều đợt Venissage, tôi thấy tất cả bọn họ đều giống nhau một điều: Hớn hở, hồi hộp lúc ban đầu. Căng thẳng lúc trung cuộc và tiu nguỷu lúc bế mạc. Một kết quả gần như biết trước: Tranh hầu như không bán được!

Họa sĩ dường như bao giờ cũng đông hơn người mua tranh. Khách hàng thì rất nhiều. Họ thường vào quán nhà tôi, ngắm hoa, mua hoa, hoặc đơn giản là vào Galerie để ...ngắm tranh. Ngắm, chứ không mua!


Họ lặng lẽ trong đó rất lâu, đi lòng vòng trong mấy bức tường, sống trong sự bay bổng của nghệ thuật phác họa, tự mình làm một cuộc phưu lưu trong mầu sắc. Đôi khi tôi mời họ cà phê. Đôi khi tôi chả mời gì, và cũng mặc kệ họ thẩn thơ một mình. Không phải tôi tiếc mà đơn giản là tôi chẳng có thời gian.Tôi còn bận chăm sóc khách hàng hoa. Vì tôi biết, họ đến chỉ để ngắm tranh, ngửi hoa, tám vài câu với chủ quán.

Tranh cứ treo trên tường, lộng lẫy, vô hồn. Hoa cứ tươi roi rói. 

Khi mới mở phòng tranh, ai cũng nghĩ hoa sẽ làm cho tranh long lanh mỹ lệ. Nhưng thực tế lại là ngược lại. Hoa trở nên có giá khi đứng cạnh những bức tranh đắt giá. Người ta mua hoa hàng ngày, ngắm tranh, khen nét cọ mảng màu, khen góc nhìn lạ, chất liệu mới... Việc bỏ ra hàng trăm € mua hoa cho người tình dường như là văn hóa sống của người Đức. Còn một bức tranh vài trăm € đã là khó bán.
Văn hóa, hay là thói quen?





Nước Đức có vẻ  không quá ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng,  nhưng đời sống của dân chúng đang lút sâu vào sự cắt giảm. Hoa vẫn là thứ không thể thiếu được trong sinh hoạt của dân thủ đô. Nhưng số phận những bức tranh mới thật là thảm hại. Họa sĩ, họ làm gì để sống nếu không bán được tranh?

Thật ra, hiếm có họa sĩ nào sống được bằng nghề. Hầu hết các họa sĩ mang tranh đến triển lãm, đều phải có một thu nhập nào đó để tồn tại. Họ làm thêm đủ thứ nghề, để thắp sáng ước mơ cầm cọ, để nuôi dưỡng đam mê như một nghiệp chướng, mà chưa chắc đã phải là vì ham hố giầu sang. Bao giờ mới có thể bán được một bức tranh, trong khi ngày vẫn cần bánh mỳ và nước lã? Tình yêu cần có nguyên liệu để kết thành. Mọi cái đều phải bắt đầu từ vật chất. Nên tranh cứ ế. Họa sĩ mọc ra càng ngày càng nhiều. Phòng tranh mở ra chẳng bao giờ vắng khách. 

Mỗi khi bán được một bức tranh, tôi rất vui không phải vì mình có thêm mấy chục phần trăm lợi nhuận. Mà tôi vui, bởi sức lao động nghệ thuật của họa sĩ đã được đánh giá, ghi nhận. Tôi vui với niềm vui chính đáng và đắt đỏ của họ. Liệu có thứ tình yêu nào mang rao lại hoan hỉ như là họa sĩ mang tranh mình đi bán?

Tôi có bà khách hàng người Anh. Lần đầu tiên trong đời, triển lãm tại Galerie nhà tôi. Bà nhớ tranh, ngày nào cũng quanh quẩn như người mất hồn trong phòng triển lãm. Bà bắc ghế ngồi đó, ngắm tranh bằng đôi mắt trìu mến khôn tả. Rồi bà hát, vì cái phòng khuếch âm rất tốt. 
Khi bà đã mệt, tôi mời bà cà phê, trà và ăn trưa cùng. Bà hồn nhiên như một đứa trẻ, có lúc ngây ngô nữa, dù năm nay bà đã hơn 60. Nhưng chính cái ngơ ngác của bà đã thổi vào trong nét cọ một vẻ tinh khiết trong lành hiếm họa sĩ nào có được. Trong 6 tuần triển lãm, bà đã bán được 4 bức trị giá 5000€. Trong đó có bức  Mở đầu, bức vẽ đầu tiên của cuộc đời họa sĩ. Bà bán tranh & được tiền, một món tiền không nhỏ. Nhưng tôi vẫn thấy bà có gì man mác. 
Tôi hỏi bà:
- Có phải bà nhớ những bức tranh ấy không?
 Bà ngậm ngùi:
- Đúng thế. Tôi đã sinh ra nó như một đứa con tinh thần. Giờ cảm thấy có gì như nỗi mất mát...

Lần đầu tiên tôi thấy một người bán hàng tiếc món đồ của mình. Nhưng đó đâu phải chỉ là món đồ. Đó là một dấu ấn, một kỷ niệm, một sáng tạo. Không gì có thể thay thế được dù bà có tự mình vẽ cả trăm bức sau đó, mà biết đâu còn đẹp hơn rất nhiều.

Cuối tuần, lại một đợt Venissage của một họa sĩ mù. Tranh của bà là một hiện tượng được báo giới tốn nhiều giấy mực. 

Bà rất đẹp, dù bà không nhìn thấy gì từ lúc sinh ra.
Tranh của bà cũng rất có hồn, màu sắc chín, bút pháp phóng khoáng, sâu lắng, chất liệu mới lạ và sáng tạo.

Tôi thích một người mù cầm cọ. Vì khi đó, họ đặt trái tim lên trên ngọn bút.

Nhưng tôi không biết, có bức tranh nào làm bà bật khóc khi buộc lòng phải bán mất.

Thym04/6/2013